Karbonlu Imalat Çelikleri
Yapılarında az miktarda mangan, silisyum, kükürt ve fosfor gibi çelik üretim yöntemlerinden gelen elementler bulunduran demir karbon alaşımlarıdır. Kullanım alanları yapı ve imalat sektörü olduğundan ötürü imalat çelikleri olarak da bilinirler.
Karbonlu çeliklerin tüm özellikleri, içerdikleri karbon miktarına bağlı olarak, sahip oldukları yapılarla doğrudan ilişkilidir. Artan karbon miktarı ile çeliklerde sertlik, akma ve çekme dayanımı artarken, süneklik (% uzama ve % kesit daralması) ve darbe dayanım özellikleri azalmaktadır. Karbon miktarının artışı (bu özelliklere bağlı olarak) çeliklerin plastik şekil alma kabiliyetlerinde düşürücü rol oynamaktadır. Buna karşın martenzitik dönüşümde çok önemli ve etkili bir element olarak, çeliklerin su verme adını verdiğimiz mekanizma ile sertleştirebilmelerini mümkün kılmaktadır. Karbon miktarındaki artış çeliğin su alma kabiliyeti ile kaynak kabiliyeti üzerine ters etkide bulunmaktadır. Düşük karbonlu çelikler, karbon içeriğine göre üç grup içerisinde ayrıma tabi tutulabilmektedirler.
Bileşim Tablosu
| Kimyasal Bileşim (%) |
Kullanım Alanları |
||||||
|
SAE / AISI |
C | Si | Mn |
Pmax |
Smax | N | |
| 1010 | 0.08 0.13 |
0.15 0.35 |
0.30 0.60 |
0.040 | 0.050 | - | Civata, somunda gövde olarak ıslah edilebilir makine parçaları imalatında kullanılır. |
| 1020 | 0.18 0.23 |
0.15 0.35 |
0.30 0.60 |
0.040 | 0.050 | - | Makine, civata, somun yapımında kullanılır . Isıl işlem uygulanabilir. |
| 1025 | 0.22 0.28 |
0.15 0.35 |
0.30 0.60 |
0.040 | 0.050 | - | Makine, civata, somun yapımında kullanılır . Isıl işlem uygulanabilir. |
| 1030 | 0.28 0.34 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Makine, dingil, gemi şaftı, civata vs. yapımında kullanılır |
| 1035 | 0.32 0.38 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Civata, taşıyıcı, dingil, dişli çark yapımında. İndüksiyon ve alevle sertleştirilebilir. |
| 1040 | 0.37 0.44 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Transmisyon mili, ray, dişli, vs. yapımında İndüksiyon ve alevle sertleştirilebilir. |
| 1045 | 0.43 0.50 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Dişli, çark, kanca, çapa, kürek vs. kullanılır. İndüksiyon ve alevle sertleştirilebilir. |
| 1050 | 0.45 0.55 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Cer kancası, dişli, kazma, frezeli mil yapımında kullanılır. |
| 1060 | 0.55 0.65 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Mil, şaft, civata yapımında kullanılır. |
| 1070 | 0.65 0.75 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Spiral ve yaprak yaylar, makas, kesici basit takımlar, kesme kalıplarında kullanılır. |
| 1090 | 0.85 0.98 |
0.15 0.35 |
0.60 0.90 |
0.040 | 0.050 | - | Kepçe dişlisi, greyder bıçağı, yüksek mukavemetli makine parçalarında kullanılır. |
| St 37 | 0.10 0.17 |
0.40 | 0.20 0.50 |
0.040 | 0.050 | 0.007 | İnşaat ve sanayide kullanılan çubuk ve sıcak haddelenmiş profil yapımında kullanılır. |
| St 42 | 0.18 0.23 |
0.15 0.35 |
0.20 0.50 |
0.040 | 0.040 | 0.007 | İnşaat ve sanayide yüksek mukavemetli sıcak çekilmiş profil yapımında kullanılır. |
| St 50-2 | 0.27 0.34 |
0.30 | 0.20 0.50 |
0.050 | 0.050 | 0.009 | Basma gerilimine maruz yüklerde, manivela, kalıp ve pres altlıkları imalinde kullanılır. |
| St 52-3 | 0.15 0.20 |
0.20 0.40 |
1.20 1.50 |
0.040 | 0.040 | 0.009 | Sanayi ve inşaat sektöründe mukavemet gerektiren durumlarda kullanılır. |
| St 60 | 0.36 0.44 |
0.30 | 0.20 0.50 |
0.050 | 0.050 | 0.009 | Mukavemet gerektiren makine elemanları, dişli, çark vs. yapımında kullanılır. |
| St 70 | 0.46 0.54 |
0.30 | 0.20 0.50 |
0.050 | 0.050 | 0.009 | Perçin, özel civata, kama ve mukavemet gerektiren makine elemanları yapımında |
| C 22 | 0.17 0.24 |
0.40 | 0.30 0.60 |
0.045 | 0.045 | - | Makine elemanları, civata, somun imalinde kullanılır. Isıl işlem uygulanabilir. |
| C 35 | 0.32 0.39 |
0.40 | 0.50 0.80 |
0.045 | 0.045 | - | Civata, uskur mili, dişli, çark yapımında kullanılır. Isıl işlem uygulanabilir. |
| C 45 | 0.42 0.50 |
0.40 | 0.50 0.80 |
0.045 | 0.045 | - | Frezeli mil, ray, yük kancası vs yapımında kullanılır. Isıl işlem uygulanabilir |
| C 60 | 0.54 0.65 |
0.40 | 0.60 0.90 |
0.045 | 0.045 | - | Tipik malzemelerin kullanıldığı yerlerde kullanılır. Sertleşme kabiliyeti daha iyidir. |
| Ck 15 | 0.12 0.18 |
0.40 | 0.30 0.60 |
0.035 | 0.035 | - | Makine elemanı yapımında ve mukavemet gerektiren yerlerde kullanılabilir |
| Ck 22 | 0.17 0.24 |
0.40 | 0.30 0.60 |
0.035 | 0.030 | - | Makine elemanları, civata, somun mil, kama yapımında kullanılır. Semente olabilir. |
